Endometriozis – Çukulata Kistleri ve Adenomyozis

Endometrium rahim içini döşeyen özel bir tabakadır. Her ay kalınlaşarak hazır hale gelir ve embriyonun bu tabakaya tutunması ile gebelik başlar. Aksi takdirde adet kanaması şeklinde dökülür.

Endometrium dokusunun, doğal yeri olan rahim içi dışında, başka bir yerde bulunmasına “Endometriozis” adı verilir.

Nasıl yayıldığı ile ilgili çok sayıda teori vardır yani tam olarak bilinmemektedir.

En sık yumurtalıklar ve kanallarda görülmekle birlikte bağırsak, idrar kesesi gibi komşu organlarda, nadiren de akciğer, göz gibi uzak organlarda görülüp hasar ve şikayetler yaratabilir.

Endometriozis hastaları doktora en çok şu şikayetlerle başvururlar:

- Kasık ağrısı,

- Adet sancısı,

- İlişkide ağrı,

- Gebe kalamama.

Hastalığın ciddiyeti bulunduğu yere ve yaygınlığına bağlıdır.

Şikayetler ve muayene bulguları doktorunuzun endometriozisten şüphelenmesini sağlar. Küçük lezyonlar ultrasonla görülemezken, yumurtalıklarda kist oluşturanlar kolaylıkla görülebilir. Bunlara endometrioma (çukulata kisti) adı verilir. Kesin tanı laparoskopi veya laparotomi ile alınan dokunun patolojik incelemesi ile konulur.

Tedavinin gerekip gerekmediği veya tedavinin şekli hastanın şikayetlerine, eğer varsa kistin büyüklüğüne, infertilite sorununun olup olmamasına, gelecekte çocuk arzusu olup olmamasına, eğer varsa ağrıların şiddetine bağlıdır.

Genel olarak medikal ve operatif tedavi seçenekleri vardır.

Cerrahi tedavi daha çok ağrı şikayeti ile gelen veya karnında büyük bir kitle halinde çukulata kisti olanlarda tercih edilir. Cerrahi için laparoskopi seçkin yöntemdir.

İleride bebek sahibi olmayı planlayanlarda yumurtalık dokusunu korumak, gereksiz ameliyatlardan sakınmak gerekir. Bu durumda koruyucu yöntemler tercih edilir.

İstediği halde gebe kalamayan endometriozisli kadınlarda hastalığın yaygınlığı, kaç senedir gebelik elde edilemediği, tüplerin kapanıp kapanmadığı göz önüne alarak hareket edilir. Genç, yumurtalık zenginliği iyi, infertilite süresi 2 yılın altında olan durumlarda aşılama ile sonuç almak mümkündür. Aksi durumda tüp bebek önerilir. Eskiden tüp bebek denemesi yapılacağında çukulata kisti belli bir büyüklüğün üzerinde ise kistin alınması önerildi. Artık önceliği yeterli sayıda sağlıklı yumurta toplamaya veriyoruz. Kist ameliyatları yumurta sayısını kalıcı olarak azaltabildiğinden mümkünse ameliyat önermiyoruz.

Endometriozisin tüp bebek sonuçları üzerine olası olumsuz etkileri üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Yumurta-embriyo kalitesi ve implantasyon (tutunma) üzerine olumsuz bir etkisi olup olmadığı tartışma konusudur. Toplanan yumurta sayısını ise olumsuz etkiler.

Adenomyozis endometrium dokusunun uzak yerlere değil rahimin kas dokusu içine sızmasıdır. Yarattığı şikayetler endometriozisle benzerdir. Bu hastalığın tüp bebek açısından önemi transferden sonra embriyo tutunmasını olumsuz etkileyebilmesidir. Rahim filmi, ultrason ve bazen histeroskopi ile tanı konulur. Uzun süre süpresyon tedavisi ile tüp bebek sonuçları olumlu yönde değişir.